I. GEN Z LÀ GÌ?
Khái niệm gen Z là gì
Gen Z hay còn được gọi là thế hệ Z. Đây là một cụm từ dùng để chỉ nhóm người được sinh ra ở độ tuổi từ năm 1995 đến năm 2012. Đây là thế hệ trưởng thành trong thập kỷ thứ 2 của thế kỷ 21, vì vậy họ còn có nhiều tên gọi khác như: Gentech, Net Gen, Plurals, Zoomers, thế hệ Internet, Generation Z, iGen, iGeneration, Gen Wii, Digital Natives, Neo-Digital Natives, Founders, Homeland Generation, Post millennials, hay hậu Millennials…
Gen Z được đánh giá là thế hệ vàng của thị trường lao động hiện nay. Họ hứa hẹn là những chủ nhân tương lai tươi sáng của xã hội.
Tại sao có tên gọi Gen Z
Thuật ngữ gen Z xuất hiện lần đầu tiên trên một bài báo được đăng tải vào tháng 9 năm 2000. Theo đó, những người sinh từ năm 1995 đến năm 2012 là những lứa tuổi đánh dấu sự kết thúc của thế hệ Y và mở ra một thế hệ mới. Do đó, khái niệm thế hệ Z hay gen Z ra đời.
Những người thuộc thế hệ Z có đặc điểm phân biệt với các thế hệ khác là họ được tiếp với công nghệ và sử dụng ngay từ nhỏ. Họ luôn cảm thấy thoải mái với công nghệ, dễ dàng đón nhận những cập nhật mới về Internet, phương tiện truyền thông,... Đây cũng là thế hệ của thông tin khi người thuộc độ tuổi này có thể sử dụng và tìm kiếm thông tin nhanh chóng mà không cần nhiều công sức hay đòi hỏi trình độ kỹ thuật cao. Chính đặc điểm này đã phân biệt gen Z với thế hệ ngay trước đó - gen Y - nhóm người có am hiểu chuyên sâu về kỹ thuật số.
Do sự tiếp xúc với internet từ rất sớm này, gen Z mang danh hiệu là những công dân của thời đại số hóa. Họ có tư duy về tiền tệ, kinh tế, cái nhìn khác biệt về xã hội và sẵn sàng đưa ra tiếng nói, quan điểm của mình. Họ được hy vọng là thuyền trưởng trong con thuyền thay đổi và xây dựng thế giới phát triển trong tương lai.
Một số độ tuổi của các thế hệ khác
Không chỉ gen Z mà còn có nhiều thế hệ khác với những đặc điểm tính cách chung. Họ được gọi bằng những cái tên như:
- Thế hệ Alpha (α): Nhóm người sinh năm 2013 đến 2025.
- Thế hệ Y (thế hệ Millennials): Nhóm người sinh năm 1980 đến 1994
- Thế hệ Xennials (Thế hệ vi mô, Oregon Trail hay Catalano): Nhóm người sinh năm 1975 đến 1985
- Thế hệ X (Generation X, Baby Bust, Latchkey, thế hệ MTV hay Gen X): Nhóm người sinh năm 1965 đến 1979
- Thế hệ Baby Boomer (thế hệ bùng nổ dân số): Nhóm người sinh năm 1946 đến 1964
- Thế hệ Silent (thế hệ im lặng): Nhóm người sinh năm 1925 đến 1945
- Thế hệ The Greatest (Thế hệ vĩ đại nhất): Nhóm người sinh năm 1910 đến 1924
- Thế hệ The Interbellum (Thế hệ giữa chiến tranh): Nhóm người sinh năm 1904 đến 1909
- Thế hệ The Lost (Thế hệ đã mất, thế hệ lạc lõng): Nhóm người sinh năm 1890 đến 1905
II. ĐẶC ĐIỂM CỦA ĐỘ TUỔI GEN Z LÀ GÌ
Mỗi thế hệ có một đặc điểm chung đại diện cho đa số tính cách, suy nghĩ của nhiều người thuộc thế hệ đó. Vậy đặc điểm của độ tuổi gen Z là gì?
Tiếp xúc và sử dụng công nghệ ngay khi còn nhỏ
Đây là đặc điểm giúp phân biệt thế hệ Z với các thế hệ trước đó và sau này. Họ là những người được sinh ra trong thời đại bùng nổ của Internet. Vì thế không quá khó hiểu khi những bạn trẻ này dễ nắm bắt và luôn thoải mái, “theo trend” công nghệ, Internet hay các phương tiện xã hội khác.
Là những người tạo nên xu hướng mới
Với lợi thế được tiếp cận công nghệ, internet ngay từ khi còn nhỏ, gen Z được gọi là những người dẫn đầu xu hướng. Họ là người tạo ra xu hướng, tiên phong cho nó và biến thành những trào lưu của cả cộng đồng. Dù số lượng không lớn như gen Y nhưng gen Z đang thể hiện sự ảnh hưởng to lớn của mình khi đa số các “hot trend” của giới trẻ đều do nhóm tuổi này tạo ra.
Niềm yêu thích với công nghệ
Vân dựa trên đặc điểm chung là được tiếp xúc với công nghệ từ sớm nên thế hệ này luôn đặt nhiều sự quan tâm, yêu thích với những món đồ công nghệ, nhất là smartphone. Nhiều nghiên cứu, khảo sát được thực hiện cho kết quả rằng có đến 39% gen Z khi được hỏi đều ưu tiên sử dụng ứng dụng trên điện thoại hơn thay vì phiên bản web trực tuyến.
Ảnh hưởng lớn đến các quyết định tiêu dùng
Gen Z chưa chiếm đa số trong cơ cấu dân số nhưng họ cũng đang dần tác động đến mảng tiêu dùng hiện nay. Họ có thể đã bắt đầu kiếm ra thu nhập cho bản thân. Hoặc chính họ là người ảnh hưởng trực tiếp đến hành vi mua sắm của gia đình.
Ưa chuộng những nội dung tương tác
Gen Z được đánh giá là những người năng động bởi họ thích những nội dung có tính tương tác hơn là đọc báo, xem truyền hình, đọc sách,... như các thế hệ trước. Họ thích livestream, chia sẻ cảm xúc, bình luận, trò chuyện với nhau thay vì các trò chơi offline như trước. Những hoạt động mang tính tương tác rộng rãi cũng thu hút sự chú ý của nhóm người này nhiều hơn.
Khả năng tự học, tự sáng tạo nổi trội
Đa phần gen Z có khả năng học tập tốt hơn so với thế hệ Y trước đó. Điều này là kết quả của việc tiếp xúc các nguồn tài liệu từ rất sớm nhờ vào sự phát triển của công nghệ. Ở một môi trường mới, thế hệ Z cũng thể hiện tính cách của mình nhờ khả năng tự học, năng động và đặc biệt sáng tạo. Kết hợp với năng lượng học cao, gen Z có thể làm ra những nội dung độc đáo, thu hút.
Thực dụng, có đầu óc về tài chính
Nhóm người thuộc độ tuổi này rất coi trọng tính tự lập, sự ổn định. Họ là những người có tư duy về tài chính, hành vi chi tiêu được cân nhắc cẩn thận và lối suy nghĩ đầu tư thông minh, khôn khéo.
Minh chứng là nhiều bạn trẻ thuộc độ tuổi này đã có thể quản lý và mở cửa hàng riêng của mình. Độ tuổi này đã bắt đầu có được những khoản thu nhập đáng ngưỡng mộ.
Thế hệ đa sắc tộc
So với những thế hệ trước, gen Z có phần cởi mở hơn, nhất là với cộng đồng giới tính thứ 3. Họ là thế hệ đa dạng sắc tộc, làm lu mờ tất các thế hệ trước đó trong việc nắm bắt sự đa dạng và hòa nhập với cộng đồng.
III. GEN Z DƯỚI CON MẮT CỦA CÁC THẾ HỆ KHÁC
Dù sở hữu những đặc điểm tích cực, nổi bật nhưng vẫn có những quan điểm lồi lõm, đánh giá chủ quan về thế hệ này, nhất là những thế hệ X, Y.
Cuộc sống của tôi - Sống theo cách của tôi
Có đến 81% bạn trẻ thuộc độ tuổi gen Z khẳng định hiểu rõ bản thân muốn làm gì và không thích làm gì. Đây là kết quả của nghiên cứu được thực hiện bởi Anphabe - đơn vị hàng đầu châu Á trong lĩnh vực nhân lực. Có thể thấy rằng gen Z đã không còn gò mình trong những bó buộc của gia đình, xã hội. Họ vươn lên để vượt qua khỏi sự bó buộc này, tự chọn cho mình lối suy nghĩ cởi mở hơn, sáng tạo hơn.
Dù vậy tư duy tự do, tự chủ này của độ tuổi gen Z đôi khi được thổi phồng quá đà và biến tướng thành mất kiểm soát, không có kỷ luật thống nhất. Biểu hiện rõ nhất là những doanh nghiệp than trời khi có những nhân viên thuộc thế hệ Z đột ngột nghỉ việc mà không báo trước. Điều này chỉ là một con số rất nhỏ nhưng khiến cho hình ảnh của gen Z trở nên mất thiện cảm trong mắt nhiều người của thế hệ trước.
Tham vọng hay tham lam
Ở độ tuổi dậy thì, áp lực kinh tế toàn cầu do khủng hoảng đã ảnh hưởng không nhỏ đến suy nghĩ của thế hệ này. Tiêu chuẩn với cuộc sống và áp lực của họ vì thế cũng có nhiều thay đổi với thế hệ trước.
Sự khủng hoảng kinh tế này đã hình thành lối suy nghĩ phổ biến của nhiều gen: tự chủ về tài chính. Họ nhận thức được tầm quan trọng của việc tiết kiệm cho tương lai. Họ luôn cố gắng tìm kiếm những cơ hội mới để tích lũy kiến thức, thể hiện bản thân, đảm bảo sự an toàn về kinh tế cho mình. Sẽ không quá lạ nếu bạn bắt gặp những gen Z luôn đòi hỏi một công việc với mức lương cao hay sự hoàn hảo trong mọi thứ.
Tự tin hay tự cao
Như đã nói, họ luôn cố gắng thoát khỏi khuôn khổ và thể hiện bản thân. Họ cũng mang theo suy nghĩ này bước chân vào thị trường lao động. Trong khi đó, môi trường làm việc chưa phải là nơi hoàn toàn được thay thế bởi gen Z. Chính suy nghĩ này mà họ khó hòa nhập được với các anh chị thế hệ trước ở chốn công sở. Kéo theo đó, những cái nhìn tiêu cực, khó khăn cũng xuất hiện nhiều người khi làm việc với những bạn trẻ gen Z.
Xét ở một khía cạnh nào đó, có thể thấy gen Z là những người tự tin thái quá vào năng lực của mình. Họ tự tin về sự am hiểu đối với bản thân, dẫn đến tình trạng không bao giờ nhận sai, không thích bị phê bình, góp ý, không giỏi chịu áp lực,...
Gen Z là gì? Dưới con mắt của những thế hệ trước đó, đây là một nhóm người với nhiều điểm mạnh, cá tính, được tiếp xúc với công nghệ từ sớm. Nhờ những đặc điểm này, thế hệ Z được đặt kỳ vọng là những người mang đến sự thay đổi vượt bậc cho cả xã hội.
